Genel Bakış
Etil asetat (CAS No: 141-78-6), etil etanoat olarak da bilinen, renksiz, meyvemsi kokulu bir organik esterdir. Asetik asidin etanol ile esterleşmesi sonucu oluşur. Yaygın bir endüstriyel çözücü olarak kullanılır ve düşük toksisitesi nedeniyle gıda ve ilaç endüstrisinde de tercih edilir.
Hoş, meyvemsi bir kokuya sahip olan etil asetat, birçok organik bileşiği çözme yeteneğine sahiptir. Su ile sınırlı karışabilirken, alkoller, eterler ve diğer organik çözücülerle iyi karışır. Endüstriyel olarak Fischer esterleşme reaksiyonu ile üretilir ve genellikle %99.5 ve üzeri saflıkta ticari olarak temin edilebilir.
Kullanım Alanları
Etil asetatın çok çeşitli endüstriyel, gıda ve farmasötik uygulamaları bulunmaktadır:
Boya ve Kaplama Endüstrisi
Selüloz bazlı boyalar, vernikler ve cilalar için ana çözücü olarak kullanılır.
Yapıştırıcı Üretimi
Yapıştırıcıların hızlı kurumasını sağlamak için çözücü olarak kullanılır.
Gıda Endüstrisi
Meyve aromalarında ve şekerlemelerde doğal aroma maddesi olarak (E1504 kodu ile).
İlaç Endüstrisi
Tablet kaplamalarında ve ilaç ekstraksiyonlarında çözücü olarak kullanılır.
Baskı Mürekkepleri
Flekso ve gravür baskı mürekkeplerinde ana çözücü bileşen.
Laboratuvar Uygulamaları
Kromatografi ve organik ekstraksiyon işlemlerinde çözücü olarak.
Teknik Özellikler
| Özellik |
Değer |
Birim |
Test Metodu |
| Kimyasal Formül |
C₄H₈O₂ |
- |
- |
| CAS Numarası |
141-78-6 |
- |
- |
| Moleküler Ağırlık |
88.11 |
g/mol |
- |
| Görünüm |
Renksiz, berrak sıvı |
- |
Görsel |
| Koku |
Keskin, meyvemsi karakteristik koku |
- |
Olfaktometri |
| Yoğunluk (20°C) |
0.894-0.898 |
g/cm³ |
ASTM D4052 |
| Kaynama Noktası |
76.5-77.5 |
°C |
ASTM D1078 |
| Erime Noktası |
-83.6 |
°C |
ASTM D1015 |
| Parlama Noktası |
-4 |
°C |
ASTM D93 |
| Alevlenme Sıcaklığı |
426 |
°C |
ASTM E659 |
| Buhar Basıncı (20°C) |
73 |
mmHg |
ASTM D2879 |
| Viskozite (20°C) |
0.45 |
cP |
ASTM D445 |
| Sudaki Çözünürlük (20°C) |
8.3 |
g/100ml |
ASTM D1722 |
| Saflık (GC) |
≥99.5 |
% |
ASTM D3546 |
| Asitlik (Asetik asit olarak) |
≤0.005 |
% |
ASTM D1613 |
Güvenlik Bilgileri
Tehlike Sembolleri ve İfadeler
Yüksek Yanıcılık
Göz ve cilt tahrişi
Solunum tahrişi
Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE)
- Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya neopren)
- Kimyasal gözlük veya yüz siperi
- Uygun solunum koruması (buhar konsantrasyonu yüksekse)
- Kimyasala dayanıklı önlük veya iş elbisesi
- Kapalı ayakkabı veya çizme
Depolama Koşulları
- Serin, iyi havalandırılan bir yerde saklayın
- Oksitleyicilerden ve güçlü asit/bazlardan ayrı depolayın
- Metal (paslanmaz çelik), cam veya uygun plastik kaplarda saklayın
- Depolama alanında "Yanıcı Sıvı" işaretleri bulundurun
- Depolama sıcaklığı: 15-25°C arası (aşırı sıcaktan koruyun)
Yangınla Mücadele
- Uygun söndürücüler: Kuru kimyasal, CO₂, alkole dayanıklı köpük
- Su sisi kullanılabilir ancak su jeti kullanmayın
- Eğitimli personel tarafından uygun koruyucu ekipmanla müdahale edin
- Büyük yangınlarda alandan uzaklaşın ve itfaiyeyi çağırın
Taşıma ve Depolama
Taşıma
- Taşıma sırasında kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
- Yanıcı sıvı etiketi bulundurun
- Dökme taşımalarda paslanmaz çelik tankerler kullanın
- Taşıma sırasında yemek, içmek veya sigara içmekten kaçının
- Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın
Depolama
- Paslanmaz çelik, cam veya uygun plastik (HDPE, PTFE) kaplarda saklayın
- Depolama alanlarında patlama önleyici elektrik sistemleri kullanın
- Depolama tanklarında havalandırma sistemleri bulundurun
- Depolama alanlarında yangın söndürme ekipmanı bulundurun
- Depolama alanlarında sigara içilmesini yasaklayın
Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler
- Tüm ateş kaynaklarını uzaklaştırın
- Uygun solunum koruması ve kimyasal koruyucu giysi kullanın
- Küçük dökülmeleri emici malzemelerle (kum, vermikülit) emdirin
- Büyük dökülmelerde profesyonel temizlik ekiplerinden yardım isteyin
- Dökülen alanı bol su ile yıkayın
Düzenleyici Bilgiler
GHS Sınıflandırması
- Yanıcı Sıvı Kategori 2
- Ciddi Göz Tahrişi Kategori 2
- Spesifik Hedef Organ Toksisitesi (Tek Maruz Kalma) Kategori 3
Önemli Düzenlemeler
- REACH: Kayıtlı
- CLP: Uyumlu
- FDA: Gıda katkısı olarak onaylı (21 CFR 172.515)
- EFSA: Gıda katkısı E1504 olarak onaylı
- NFPA 704: Sağlık 1, Yanıcılık 3, Reaktivite 0
Uluslararası Mevzuat
- Avrupa Birliği: 2008/58/EC sayılı direktife tabi
- ABD: EPA TSCA envanterinde listelenmiştir
- Çin: IECSC listesinde mevcuttur
- Japonya: ISHL listesinde mevcuttur
Çevresel Bilgiler
Çevresel Etki
Etil asetat atmosferde fotokimyasal reaksiyonlarla hızlı parçalanır. Su kaynaklarına karışması durumunda, orta düzeyde sucul toksisite gösterebilir. Yeraltı sularına karışması önlenmelidir. Biyolojik olarak parçalanabilir bir bileşiktir.
Biyolojik Parçalanma
- Hava: Fotokimyasal reaksiyonlarla 3-5 günlük yarı ömür
- Su: Mikrobiyal aktivite ile 1-10 gün içinde parçalanır
- Toprak: Mikrobiyal aktivite ile hızlı parçalanma
Atık Yönetimi
- Tehlikeli atık olarak sınıflandırılmıştır
- Lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde yakılmalıdır
- Küçük miktarlar uygun çözücü atık toplama kaplarında biriktirilmelidir
- Yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
- Kanalizasyona dökülmesi yasaktır
Sık Sorulan Sorular
Etil asetat neden yaygın olarak kullanılan bir çözücüdür?
Etil asetat, düşük toksisitesi, hoş kokusu, iyi çözücü özellikleri ve nispeten düşük maliyeti nedeniyle tercih edilen bir çözücüdür. Ayrıca hızlı buharlaşma özelliği birçok endüstriyel uygulamada avantaj sağlar.
Etil asetat gıdalarda güvenli midir?
Evet, FDA ve EFSA tarafından gıda katkı maddesi (E1504) olarak onaylanmıştır ve belirlenmiş limitler dahilinde güvenli kabul edilir. Özellikle meyve aromalarında ve şekerlemelerde kullanılır.
Etil asetat hangi malzemelerle uyumludur?
Etil asetat, paslanmaz çelik, cam, polietilen (HDPE), polipropilen ve PTFE ile uyumludur. PVC, kauçuk ve bazı plastikler üzerinde olumsuz etkileri olabilir.
Etil asetat nasıl saklanmalıdır?
Serin, iyi havalandırılan bir yerde, orijinal kabında veya uygun malzemeden yapılmış kaplarda, alev ve kıvılcım kaynaklarından uzakta saklanmalıdır. Direkt güneş ışığından korunmalıdır.
Etil asetat ciltle temas ettiğinde ne yapmalıyım?
Derhal bol su ve sabunla yıkayın. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Göz temasında acilen bol su ile en az 15 dakika yıkayın ve göz doktoruna başvurun.