Poliester reçineleri, alkid reçineleri ve kimyasal ara ürün üretiminde kullanılan önemli bir kimyasal
Maleik anhidrit (C₄H₂O₃, CAS No: 108-31-6), beyaz renkli, kristal yapıda bir organik bileşiktir. Kimyasal sentezlerde ve endüstriyel üretimlerde yaygın olarak kullanılan önemli bir ara maddedir. Özellikle doymamış poliester reçinelerinin (UPR) üretiminde kritik rol oynar.
Maleik anhidrit, su ile reaksiyona girerek maleik aside dönüşür. Bu özelliği ile çeşitli kimyasal reaksiyonlarda kullanılır. Yüksek reaktivitesi sayesinde polimerizasyon, esterleşme ve diğer kondenzasyon reaksiyonlarında tercih edilir.
Maleik anhidrit'in çok çeşitli endüstriyel ve kimyasal uygulamaları bulunmaktadır:
Doymamış poliester reçinelerinin (UPR) üretiminde ana hammaddelerden biridir. Kompozit malzemeler, fiberglas takviyeli plastikler ve döküm uygulamalarında kullanılır.
Boya ve kaplama endüstrisinde kullanılan alkid reçinelerinin üretiminde modifiye edici olarak görev yapar. Reçinelerin kuruma özelliklerini iyileştirir.
Polielektrolitlerin ve su arıtma polimerlerinin üretiminde kullanılır. Koagülant ve flokülant olarak su arıtma proseslerinde etkilidir.
Böcek ilaçları ve herbisitler gibi tarım kimyasallarının üretiminde ara madde olarak kullanılır. Maleik hidrazid gibi bitki büyüme düzenleyicilerinin sentezinde rol oynar.
Kağıt yapıştırıcıları ve kağıt mukavemet artırıcı maddelerin üretiminde kullanılır. Alkilsüksinik anhidrit (ASA) gibi kağıt kaplama maddelerinin sentezinde kullanılır.
Plastikleştiriciler, yağ katkı maddeleri, farmasötik ara maddeler ve boya pigmentleri üretiminde kullanılır. Ayrıca kauçuk kimyasallarının sentezinde de yer alır.
| Özellik | Değer | Birim | Test Metodu |
|---|---|---|---|
| Kimyasal Adı | Maleik Anhidrit | - | - |
| Diğer Adlar | 2,5-Furandion, Maleik asit anhidriti | - | - |
| CAS Numarası | 108-31-6 | - | - |
| EC No | 203-571-6 | - | - |
| Formül | C₄H₂O₃ | - | - |
| Moleküler Ağırlık | 98.06 | g/mol | - |
| Görünüm | Beyaz kristal katı veya erimiş halde renksiz sıvı | - | Görsel |
| Koku | Keskin, tahriş edici | - | - |
| Safiyet | ≥99.5 | % | GC |
| Erime Noktası | 52.8 | °C | ASTM D1493 |
| Kaynama Noktası | 202 | °C | ASTM D1078 |
| Yoğunluk (55°C) | 1.314 | g/cm³ | ASTM D4052 |
| Buhar Basıncı (20°C) | 0.2 | mmHg | ASTM D2879 |
| Su İçeriği | ≤0.05 | % | Karl Fischer |
| Asitlik (Maleik Asit Olarak) | ≤0.5 | % | Titrasyon |
| Renk (APHA) | ≤20 | - | ASTM D1209 |
Aşındırıcı Tahriş Edici Sağlığa Zararlı
Maleik anhidrit, sucul ortamlarda yüksek biyolojik oksijen ihtiyacı (BOİ) oluşturabilir. Suda çözündüğünde maleik aside dönüşür ve bu da suyun pH'ını düşürerek çevresel etki yaratabilir. Biyolojik olarak parçalanabilir ancak yüksek konsantrasyonlarda sucul organizmalar için toksik olabilir.
Maleik anhidrit (C₄H₂O₃) ve fumarik asit (C₄H₄O₄) aynı moleküler formülün farklı izomerleridir. Maleik anhidrit, su ile reaksiyona girerek maleik aside dönüşürken, fumarik asit doğrudan bir dikarboksilik asittir. Maleik anhidrit daha reaktif olup endüstriyel uygulamalarda daha yaygın kullanılır.
Maleik anhidrit genellikle benzen veya n-bütanın katalitik oksidasyonu ile üretilir. Modern üretim proseslerinde n-bütan hava ile birlikte vanadyum pentoksit (V₂O₅) katalizörü varlığında oksitlenir. Bu proses daha ekonomik ve çevre dostudur.
Maleik anhidrit cilt ile temas ederse, derhal bol su ve sabunla yıkanmalıdır. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alınmalıdır. Kirlenmiş giysiler hemen çıkarılmalı ve tekrar kullanılmadan önce yıkanmalıdır.
Uygun depolama koşullarında (kuru, serin ve sıkıca kapalı kaplarda) maleik anhidritin raf ömrü genellikle 12 aydır. Nemle temas ettiğinde maleik aside dönüşerek etkinliğini kaybedebilir.
Maleik anhidrit, paslanmaz çelik, cam, polietilen ve polipropilen ile uyumludur. Alüminyum, bakır ve bunların alaşımları ile temas ettirilmemelidir. Kauçuk ve bazı plastikler üzerinde aşındırıcı etki yapabilir.