Genel Bakış
Vinil Asetat Monomer (VAM, C₄H₆O₂, CAS No: 108-05-4), renksiz, keskin kokulu, organik bir bileşiktir. Endüstride en yaygın olarak polivinil asetat (PVA) ve diğer polimerlerin üretiminde kullanılır. Suyla karışmaz ancak çoğu organik çözücüde çözünür.
VAM, polimerizasyon reaksiyonlarına oldukça yatkındır ve bu özelliği sayesinde çeşitli endüstriyel uygulamalarda kullanılan polimerlerin üretiminde temel yapı taşı olarak görev yapar. Özellikle yapıştırıcı, boya ve kaplama endüstrilerinde vazgeçilmez bir hammaddedir.
Kullanım Alanları
Vinil Asetat Monomer'in çok çeşitli endüstriyel ve ticari uygulamaları bulunmaktadır:
Yapıştırıcı Üretimi
Polivinil asetat (PVA) bazlı beyaz tutkallar ve diğer yapıştırıcıların ana hammaddesidir. Ahşap, kağıt, karton ve tekstil yapıştırıcılarında yaygın kullanılır.
Boya ve Kaplamalar
Su bazlı boyalarda ve kaplamalarda bağlayıcı olarak kullanılır. Vinil asetat kopolimerleri, duvar boyalarında ve endüstriyel kaplamalarda tercih edilir.
Tekstil Endüstrisi
Kumaş kaplamalarında ve tekstil yapıştırıcılarında kullanılır. Elyaf işleme ve dokuma işlemlerinde yardımcı madde olarak görev yapar.
Ambalaj Sanayi
Esnek ambalaj malzemeleri, laminasyon yapıştırıcıları ve kağıt kaplamalarında kullanılır. Gıda ambalajlarında özel formülasyonlarla kullanılabilir.
İnşaat Malzemeleri
Çimento katkı maddeleri, karo yapıştırıcıları ve sıva katkılarında polimer modifikasyonu sağlar.
Kopolimer Üretimi
Etilen-vinil asetat (EVA), vinil klorür-vinil asetat ve diğer kopolimerlerin üretiminde kullanılır. Bu kopolimerler çeşitli endüstrilerde kullanılır.
Teknik Özellikler
| Özellik |
Değer |
Birim |
Test Metodu |
| Kimyasal Adı |
Vinil Asetat Monomer |
- |
- |
| Diğer Adlar |
VAM, Vinil Asetat, Etenil Etanoat |
- |
- |
| CAS Numarası |
108-05-4 |
- |
- |
| EC No |
203-545-4 |
- |
- |
| Formül |
C₄H₆O₂ |
- |
- |
| Moleküler Ağırlık |
86.09 |
g/mol |
- |
| Görünüm |
Renksiz, şeffaf sıvı |
- |
Görsel |
| Koku |
Keskin, tatlımsı |
- |
- |
| Safiyet |
≥99.5 |
% |
GC |
| Yoğunluk (20°C) |
0.934 |
g/cm³ |
ISO 3675 |
| Viskozite (20°C) |
0.5 |
mPa·s |
ISO 3104 |
| Kaynama Noktası |
72.2 |
°C |
ISO 918 |
| Erime Noktası |
-93.2 |
°C |
ISO 6321 |
| Parlama Noktası |
-8 |
°C |
ISO 2719 |
| Alevlenme Sıcaklığı |
402 |
°C |
ISO 2592 |
| Buhar Basıncı (20°C) |
115 |
hPa |
ISO 8973 |
| Su İçeriği |
≤0.05 |
% |
Karl Fischer |
| Asetik Asit İçeriği |
≤0.01 |
% |
GC |
| Polimerizasyon İnhibitörü |
Hidrokinon (HQ) veya Diphenylamine (DPA) |
- |
GC |
Güvenlik Bilgileri
Tehlike Sembolleri ve İfadeler
Alevlenir
Tahriş Edici
Sağlığa Zararlı
Güvenlik İfadeleri (H-İfadeleri)
- H225: Çok alevlenir sıvı ve buhar
- H332: Solunduğunda zararlı
- H315: Ciltte tahrişe neden olur
- H319: Ciddi göz tahrişine neden olur
- H335: Solunum yollarında tahrişe neden olabilir
- H351: Kanserojen olabilir (şüpheli)
Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE)
- Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya neopren)
- Kimyasal gözlük veya yüz siperi
- Solunum koruması (organik buhar filtreli maske)
- Kimyasala dayanıklı önlük veya koruyucu giysi
- Yeterli havalandırma veya yerel egzoz sistemi
Depolama Koşulları
- Serin, iyi havalandırılan, alev ve kıvılcımdan uzak alanlarda saklayın
- Orijinal ambalajında, sıkıca kapalı olarak muhafaza edin
- Depolama sıcaklığı: 15-25°C arası (doğrudan güneş ışığından koruyun)
- Oksitleyicilerden, asitlerden, bazlardan ve polimerizasyon başlatıcılardan uzak tutun
- Paslanmaz çelik veya özel kaplı kaplarda saklayın
Yangınla Mücadele
- Yüksek derecede yanıcı bir maddedir (parlama noktası: -8°C)
- Yanma durumunda tahriş edici ve zehirli gazlar (karbon monoksit, karbondioksit) açığa çıkar
- Küçük yangınlar için: Kuru kimyasal toz, CO₂ veya köpük kullanın
- Büyük yangınlar için: Su spreyi kullanarak soğutun, alevlerle doğrudan su temasından kaçının
- Yangın söndürme sırasında tam koruyucu ekipman kullanın
Taşıma ve Depolama
Taşıma
- Kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
- Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın
- Taşıma sırasında havalandırma sağlayın
- Oksitleyicilerden ve ısı kaynaklarından uzak tutun
- Dökülme durumunda absorban malzeme (kum, kil) bulundurun
- Paslanmaz çelik veya özel kaplı tanklarda taşıyın
Depolama
- Yanıcı sıvılar için uygun depolama alanlarında saklayın
- Depolama alanında uygun işaretler bulundurun
- Doğrudan güneş ışığından ve ısı kaynaklarından koruyun
- Depolama sıcaklığı 30°C'nin üzerine çıkmamalıdır
- Polimerizasyonu önlemek için inhibitör konsantrasyonunu düzenli kontrol edin
Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler
- Maruz kalan personeli alandan uzaklaştırın
- Uygun kişisel koruyucu ekipman kullanın
- Ateş ve kıvılcım kaynaklarını ortadan kaldırın
- Döküntüyü absorban malzemeyle (kum, kil, vb.) toplayın
- Dökülen alanı bol su ve deterjanla yıkayın
- Atıkları tehlikeli atık olarak yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
Düzenleyici Bilgiler
GHS Sınıflandırması
- Alevlenebilir sıvılar Kategori 2
- Akut toksisite (solunum) Kategori 4
- Cilt tahrişi Kategori 2
- Göz tahrişi Kategori 2A
- Spesifik hedef organ toksisitesi - tek maruz kalma Kategori 3
- Kanserojenite Kategori 2
Önemli Düzenlemeler
- REACH: Kayıtlı
- OSHA: Tehlikeli Madde Standardı (29 CFR 1910.1200)
- IARC: Grup 2B (İnsanlar için muhtemelen kanserojen)
- ACGIH: A3 (Hayvanlarda kanserojen, insanlarda şüpheli)
- EPA: Tehlikeli Hava Kirleticileri (HAP) listesinde
Uygunluk Sertifikaları
- ISO 9001:2015 Kalite Yönetim Sistemi
- ISO 14001:2015 Çevre Yönetim Sistemi
- OHSAS 18001:2007 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
- Responsible Care® sertifikası
- Güvenlik Veri Formu (MSDS) mevcuttur
Çevresel Bilgiler
Çevresel Etki
Vinil Asetat Monomer, sucul ortamlarda orta derecede toksik etki gösterir. Yüksek buhar basıncı nedeniyle atmosfere kolayca karışabilir. Suya karıştığında hızla buharlaşır ve fotokimyasal olarak parçalanır. Biyolojik olarak parçalanabilir ancak yüksek konsantrasyonlarda sucul yaşam için zararlı olabilir.
Biyolojik Parçalanma
- Su: 5-20 gün içinde %60-80 oranında biyolojik olarak parçalanır
- Toprak: Mikrobiyal aktivite ile orta hızda parçalanır
- Hava: Fotooksidasyon ile 1-2 gün içinde parçalanır
Atık Yönetimi
- Tehlikeli atık olarak sınıflandırılmıştır
- Küçük miktarlar absorban malzemeyle toplanarak uygun şekilde bertaraf edilmelidir
- Büyük miktarlar lisanslı tehlikeli atık bertaraf firmalarına gönderilmelidir
- Kanalizasyona veya yüzey sularına boşaltılmamalıdır
- Yerel ve ulusal düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
Sık Sorulan Sorular
Vinil Asetat Monomer nasıl polimerize olur?
VAM, serbest radikal polimerizasyon mekanizması ile polivinil asetat (PVA) oluşturur. Bu reaksiyon genellikle peroksit gibi başlatıcılar kullanılarak gerçekleştirilir. Polimerizasyon ekzotermik bir reaksiyondur ve kontrollü koşullar gerektirir.
VAM'in raf ömrü ne kadardır?
Uygun depolama koşullarında (serin, karanlık, inhibitörlü) VAM'in raf ömrü genellikle 6-12 aydır. Ancak, polimerizasyon belirtileri (viskozitede artış, jel oluşumu) için düzenli kontroller yapılmalıdır.
Vinil Asetat Monomer'in sağlık etkileri nelerdir?
VAM, solunduğunda solunum yollarını tahriş edebilir, yutulduğunda zararlıdır. Uzun süreli maruziyet kanserojen etki gösterebilir. Cilt ve gözlerle teması tahrişe neden olur. Çalışma ortamında maruziyet sınırlarına (OSHA PEL: 10 ppm) uyulmalıdır.
VAM ile çalışırken hangi önlemler alınmalıdır?
VAM ile çalışırken uygun kişisel koruyucu ekipman kullanılmalı, iyi havalandırma sağlanmalı, ateş ve kıvılcım kaynaklarından uzak tutulmalıdır. Dökülme ve sızıntılara karşı acil müdahale prosedürleri hazır olmalıdır.
Vinil Asetat Monomer nasıl stabilize edilir?
VAM, polimerizasyonu önlemek için genellikle hidrokinon (HQ) veya difenilamin (DPA) gibi inhibitörlerle stabilize edilir. Bu inhibitörler oksijen varlığında radikalleri yakalayarak polimerizasyonu engeller.