Metanol (Metil Alkol)

Genel Bakış

Metanol (CAS No: 67-56-1), metil alkol veya odun alkolü olarak da bilinen, renksiz, uçucu, yanıcı ve zehirli bir sıvıdır. En basit alkol olan metanol, geniş bir endüstriyel kullanım yelpazesine sahiptir. Hafif tatlımsı bir kokuya sahip olan bu organik bileşik, hem endüstriyel hem de laboratuvar uygulamalarında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Metanol suda tamamen çözünebilir ve çoğu organik çözücü ile karışabilir. Etanol ile karşılaştırıldığında daha yüksek toksisiteye sahiptir. Endüstride formaldehit üretiminin temel hammaddesi olarak kullanılmasının yanı sıra, antifriz, çözücü ve yakıt katkısı olarak da önemli bir rol oynar. Biyodizel üretiminde de transesterifikasyon reaksiyonlarında kullanılır.

Kullanım Alanları

Metanol'un geniş bir endüstriyel ve ticari uygulama yelpazesi bulunmaktadır:

Teknik Özellikler

Güvenlik Bilgileri

Tehlike Sembolleri ve İfadeler

Alevlenebilir Toksik Sağlığa zararlı

Kişisel Koruyucu Ekipman (PPE)

• Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya neopren)
• Kimyasal gözlük veya yüz siperi
• Organik buhar filtresi ile donatılmış solunum koruması
• Kimyasala dayanıklı önlük veya iş elbisesi
• Uygun havalandırma veya lokal egzoz sistemi
• Alev almayan kıvılcım çıkarmayan aletler kullanılmalıdır

Depolama Koşulları

• Serin, iyi havalandırılan, alev almaz bir yerde saklayın
• Ateş ve kıvılcım kaynaklarından uzak tutun
• Orijinal kapalı kaplarda, güneş ışığından korunarak saklayın
• Oksitleyici maddelerden ayrı depolayın
• Depolama sıcaklığı: 15-25°C arası
• Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın

Yangınla Mücadele

• Uygun söndürücüler: Kuru kimyasal, CO₂, alkole dayanıklı köpük
• Su spreyi kullanarak soğutma yapılabilir
• Eğitimli personel tarafından uygun solunum koruması ile müdahale edin
• Küçük yangınlarda kuru kimyasal veya CO₂ kullanın
• Büyük yangınlarda su spreyi veya alkole dayanıklı köpük kullanın
• Yangın söndürme sırasında kapları su ile soğutun

Taşıma ve Depolama

Taşıma

• Taşıma sırasında kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
• Statik elektrik birikimini önlemek için topraklama yapın
• Taşıma araçlarında uygun havalandırma sağlayın
• Taşıma sırasında yemek, içmek veya sigara içmekten kaçının
• Taşıma kaplarında "Yanıcı Sıvı" ve "Toksik" etiketleri bulundurun
• Taşıma araçlarında yangın söndürme ekipmanı bulundurun

Depolama

• Paslanmaz çelik, polietilen veya cam kaplarda saklayın
• Depolama alanında "Yanıcı Sıvı" ve "Toksik" işaretleri bulundurun
• Depolama tanklarında uygun nefes alma ventilleri kullanın
• Büyük miktarlarda depolarken patlamaya dayanıklı elektrik sistemleri kullanın
• Depolama alanlarında sigara içilmesini yasaklayın
• Asitler ve oksitleyicilerden ayrı depolayın
• Depolama alanlarında buhar dedektörleri bulundurun

Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler

• Tüm ateş kaynaklarını uzaklaştırın
• Uygun solunum koruması kullanın
• Kum, kimyasal sünger veya diğer emici malzemelerle döküntüyü emdirin
• Emilen malzemeyi uygun şekilde bertaraf edin
• Dökülen alanı bol su ve deterjanla yıkayın
• Büyük döküntüler için profesyonel temizlik hizmeti alın
• Döküntünün kanalizasyona veya su kaynaklarına karışmasını önleyin

Düzenleyici Bilgiler

GHS Sınıflandırması

• Alevlenebilir Sıvı Kategori 2
• Toksik (Oral) Kategori 3
• Toksik (Solunum) Kategori 3
• Spesifik Hedef Organ Toksisitesi (Tek Maruz Kalma) Kategori 1

Önemli Düzenlemeler

• REACH: Kayıtlı
• CLP: Uyumlu
• OSHA: Tehlike iletişim standardına tabi
• NFPA 704: Sağlık 1, Yanıcılık 3, Reaktivite 0
• EPA: VOC olarak sınıflandırılmıştır
• FDA: Gıda temasına uygun olmayan uygulamalarda kullanım için onaylı

Uluslararası Mevzuat

• Avrupa Birliği: 2008/58/EC sayılı direktife tabi
• ABD: EPA VOC düzenlemelerine tabi
• Çin: IECSC listesinde
• Japonya: ISHL listesinde
• Küresel: Montreal Protokolü'ne tabi değil
• IMO: Deniz kirliliği için sınıflandırılmamıştır

Çevresel Bilgiler

Çevresel Etki

Metanol atmosferde fotokimyasal reaksiyonlarla hızlı parçalanır (yarı ömür 3-5 gün). Su kaynaklarına karışması durumunda, sucul organizmalar için orta derecede toksiktir. Biyolojik olarak kolayca bozunabilir ve çevrede uzun süre kalıcı değildir. Toprakta hızlı buharlaşır ve mikrobiyal bozunmaya uğrar.

Biyolojik Parçalanma

• Hava: Fotokimyasal reaksiyonlarla 3-5 günlük yarı ömür
• Su: Mikrobiyal aktivite ile 1-7 gün içinde tamamen parçalanır
• Toprak: Mikrobiyal aktivite ile hızlı parçalanma
• Biyolojik Oksijen İhtiyacı (BOD): 1.1-1.3 g O₂/g Metanol
• Kimyasal Oksijen İhtiyacı (COD): 1.5-1.7 g O₂/g Metanol

Atık Yönetimi

• Tehlikeli atık olarak sınıflandırılır
• Küçük miktarlar lisanslı tesislerde biyolojik arıtma ile bertaraf edilebilir
• Büyük miktarlar lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde yakılmalıdır
• Yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
• Atık suya karışmasını önleyin
• Toprak ve yeraltı sularına sızmasını engelleyin

Sık Sorulan Sorular

Metanol nasıl üretilir?

Metanol başlıca sentez gazından (CO ve H₂ karışımı) katalitik reaksiyonla üretilir. Doğal gazın buhar reformasyonu en yaygın sentez gazı üretim yöntemidir. Ayrıca kömür gazlaştırma ve biyokütleden de üretilebilir.

Metanol ile etanol arasındaki fark nedir?

Metanol (CH₃OH) en basit alkol iken, etanol (C₂H₅OH) daha uzun bir karbon zincirine sahiptir ve daha düşük toksisiteye sahiptir. Metanol çok daha toksiktir.

Metanol ciltle temas ettiğinde ne yapılmalı?

Kontamine giysileri çıkarın ve bol su/sabunla yıkayın. Göz temasında en az 15 dakika su ile yıkayın ve doktora başvurun. Yutulması halinde kusturmayın; acil tıbbi yardım alın.