Butil Asetat (Butyl Acetate)

Genel Bakış

Butil asetat (CAS No: 123-86-4), n-butil asetat olarak da bilinen, renksiz, yanıcı bir sıvıdır. Meyvemsi bir kokuya sahip olan bu organik bileşik, ester ailesinin önemli bir üyesidir. Boya, kaplama ve yapıştırıcı endüstrilerinde yaygın olarak kullanılan çok yönlü bir çözücüdür.

Butil asetat, çoğu organik çözücü ile karışabilir ancak suda sınırlı çözünürlüğe sahiptir. Yavaş buharlaşma hızı ve iyi çözücü özellikleri nedeniyle özellikle otomotiv ve mobilya endüstrilerinde tercih edilir. Endüstriyel ölçekte asetik asit ve n-bütanolün esterleşme reaksiyonu ile üretilir ve genellikle ≥99.5% saflıkta sunulur.

Kullanım Alanları

Butil asetatın çok çeşitli endüstriyel ve tüketici uygulamaları bulunmaktadır:

Teknik Özellikler

Güvenlik Bilgileri

Tehlike Sembolleri ve İfadeler

Alevlenebilir Göz ve cilt tahrişi Uyuşturucu etki

Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE)

• Kimyasala dayanıklı eldivenler (nitril veya neopren)
• Kimyasal koruyucu gözlük veya yüz siperi
• Yüksek buhar konsantrasyonlarında uygun solunum koruması
• Kimyasala dayanıklı önlük veya iş elbisesi
• Kapalı ayakkabı veya botlar

Depolama Koşulları

• Serin, iyi havalandırılan bir yerde saklayın
• Oksitleyici maddeler ve güçlü asit/alkalilerden uzak tutun
• Paslanmaz çelik, cam veya uygun plastik (HDPE, PTFE) kaplarda saklayın
• Depolama alanlarında "Yanıcı Sıvı" işaretleri bulundurun
• Depolama sıcaklığı: 15-25°C (aşırı sıcaktan koruyun)

Yangınla Mücadele

• Uygun söndürücüler: Kuru kimyasal, CO₂, alkole dayanıklı köpük
• Su jeti kullanmaktan kaçının, yangını yayabilir
• Eğitimli personel uygun koruyucu ekipmanla müdahale etmelidir
• Büyük yangınlarda alanı tahliye edin ve itfaiyeyi çağırın

Taşıma ve Depolama

Taşıma

• Taşıma sırasında kapların sıkıca kapalı olduğundan emin olun
• "Yanıcı Sıvı" olarak etiketleyin
• Toplu taşıma için paslanmaz çelik tankerler kullanın
• Taşıma sırasında yemek, içmek veya sigara içmekten kaçının
• Statik elektrik birikimini önlemek için ekipmanları topraklayın

Depolama

• Paslanmaz çelik, cam veya uygun plastik (HDPE, PTFE) kaplarda saklayın
• Depolama alanlarında patlamaya dayanıklı elektrik sistemleri kullanın
• Depolama tanklarında uygun havalandırma sistemleri bulundurun
• Depolama alanlarında yangın söndürme ekipmanları bulundurun
• Depolama alanlarında sigara içmeyi yasaklayın

Dökülme Durumunda Alınacak Önlemler

• Tüm ateşleme kaynaklarını ortadan kaldırın
• Uygun solunum koruması ve kimyasala dayanıklı kıyafetler kullanın
• Küçük dökülmeleri kum, vermikülit veya kimyasal emici malzemelerle emdirin
• Büyük dökülmeler için profesyonel yardım çağırın
• Dökülen alanı bol suyla yıkayın

Düzenleyici Bilgiler

GHS Sınıflandırması

• Alevlenebilir Sıvı Kategori 2
• Cilt Tahrişi Kategori 2
• Göz Tahrişi Kategori 2A
• Spesifik Hedef Organ Toksisitesi (Tek Maruz Kalma) Kategori 3

Önemli Düzenlemeler

• REACH: Kayıtlı
• CLP: Uyumlu
• FDA: Gıda teması için onaylı (sınırlı kullanım, 21 CFR 172.515)
• NFPA 704: Sağlık 1, Yanıcılık 3, Reaktivite 0

Uluslararası Mevzuat

• Avrupa Birliği: 2008/58/EC sayılı direktife tabi
• ABD: EPA TSCA envanterinde listelenmiştir
• Çin: IECSC listesinde mevcuttur
• Japonya: ISHL listesinde mevcuttur

Çevresel Bilgiler

Çevresel Etki

Butil asetat atmosferde fotokimyasal reaksiyonlarla hızlı bir şekilde parçalanır. Su kaynaklarına karışması durumunda sucul organizmalar için orta derecede toksiktir. Biyolojik olarak bozunabilir özelliktedir ve çevrede uzun süre kalıcı değildir.

Biyolojik Parçalanma

• Hava: Fotokimyasal reaksiyonlarla 2-5 günlük yarı ömür
• Su: Mikrobiyal aktivite ile 5-20 gün içinde parçalanır
• Toprak: Mikrobiyal aktivite ile orta hızda parçalanma

Atık Yönetimi

• Tehlikeli atık olarak sınıflandırılmıştır
• Küçük miktarlar lisanslı tesislerde buharlaştırılabilir
• Büyük miktarlar lisanslı tehlikeli atık bertaraf tesislerinde yakılmalıdır
• Yerel düzenlemelere uygun şekilde bertaraf edin
• Kanalizasyona dökülmesi yasaktır

Sık Sorulan Sorular

Butil asetat nasıl üretilir?

Butil asetat, asetik asit ve n-bütanolün esterleşme reaksiyonu ile üretilir. Reaksiyon genellikle sülfürik asit katalizörlüğünde gerçekleştirilir ve endüstriyel ölçekte sürekli distilasyon prosesleri kullanılır.

Butil asetat ile etil asetat arasındaki fark nedir?

Butil asetat (C₆H₁₂O₂), etil asetata (C₄H₈O₂) göre daha uzun bir alkil zincirine sahiptir ve daha yavaş buharlaşır. Daha yüksek kaynama noktası, boya formülasyonlarında daha uzun açık kalma süresi sağlar.

Butil asetat plastiklere zarar verir mi?

Butil asetat, polistiren, PVC ve bazı diğer plastikleri çözebilir veya deforme edebilir. Polietilen ve polipropilen genellikle dayanıklıdır, ancak uzun süreli temaslardan kaçınılmalıdır.

Butil asetatın raf ömrü nedir?

Uygun şekilde kapalı kaplarda saklandığında butil asetatın raf ömrü yaklaşık 2 yıldır. Nemden korunmalı ve sıkıca kapatılmalıdır.

Butil asetat ciltle temas ettiğinde ne yapmalıyım?

Bol su ve sabunla yıkayın. Uzun süreli temas ciltte kuruluğa ve tahrişe neden olabilir. Tahriş devam ederse tıbbi yardım alın. Gözle temas halinde, en az 15 dakika bol suyla yıkayın ve doktora başvurun.